DÜZCE'NİN SULTANI
KONURALP
Antik Kent

İmparatorlarla doğrudan ilişki, kabile düzeni, dinsel görevler ve yerel elitlerin onurlandırılması; Prusias ad Hypium’un Roma İmparatorluk kültü ile entegre olduğunu ve elitlerin bu süreçte prestij kazandığını ortaya koyuyor.

Son yıllarda Konuralp’in tanıtımında, özellikle Roma tiyatrosu ve arkeolojik kazıların öne çıkarıldığı gözlenmektedir. Bu durum, antik kentin ulusal ve uluslararası turizm söylemlerinde “marka kent” kimliğiyle sunulmasına yol açmıştır.

Memnon ve Bizanslı Stephanos’a göre, Hypios Irmağı (Melen Çayı) yakınındaki Kieros kenti, I. Prusias tarafından ele geçirilmiş ve yeniden imar edilmiştir.

M.Ö. 3. yüzyılda Bithynia Krallığı egemenliğinde gelişen Konuralp, M.Ö. 74’te Roma’ya bağlanarak Roma şehir planlamasının tipik unsurlarını kazanmıştır. Antik tiyatrosu, su yapıları, mozaikleri ve heykeltıraşlık eserleri kentin bu dönemdeki refahını yansıtır.

Antik adıyla Prusias ad Hypium, günümüzde ise Konuralp, Düzce’nin kuzeyinde yer alan ve çok katmanlı tarihsel dokusuyla dikkat çeken bir yerleşimdir.

Tykhe’ye tapınma, aslında insanların kontrol edemedikleri koşulları anlamlandırma biçimiydi. Bir kent deprem, savaş ya da kıtlık yaşadığında Tykhe’nin “yüzünü çevirmesi” şeklinde yorumlanırdı; bolluk ve refah ise onun “lütfu” kabul edilirdi.

Tiyatronun sahne yapısının mimari sınırlılıkları, kent dokusunun sürekliliğini koruma yönündeki zorunluluklarla birleştiğinde, bu alanın tekil bir dönem üzerinden değil, ardışık dönemlerin birlikte okunmasıyla değerlendirilmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Mitolojik figürler, doğa olaylarını açıklamanın yanı sıra, bireylerin ve toplulukların kimliğini pekiştirme görevini üstlenmiştir. Örneğin, Yunan dünyasında Athena, sadece bilgelik tanrıçası değil; aynı zamanda Atina polisinin koruyucusu olarak kent kimliğinin sembolüydü.

Geleneksel Türk evlerinde cephe düzeni, mekansal işlevsellik ve estetik bütünlüğün bir parçası olarak pencere tipolojileriyle zenginleşmiştir. Bu bağlamda özellikle 19. yüzyıldan itibaren görülen “giyotin pencere” uygulaması, Avrupa etkisinin Osmanlı-Türk konut mimarisine yansımasının önemli örneklerinden biridir.

Kentin arkeolojik buluntuları arasında öne çıkan mozaikler, yalnızca dekoratif unsurlar değil, aynı zamanda dönemin mitolojik ve kültürel dünyasına açılan pencerelerdir.

Roma’da dramatik sanat, Helenistik Yunan’dan alınan kalıplarla şekillenmiş; komediler (comoediae), trajediler (tragoediae), farslar (mimi) ve pantomimler (pantomimi) sahnelenmiştir. Halk arasında en çok rağbet görenler, özellikle kolay anlaşılır fars ve pantomimler olmuştur. Buna karşılık trajedi, Roma’da kalıcı bir etki bırakmamış; komediler ise yalnızca uyarlamalar aracılığıyla yaşamıştır. Plautus ve Terentius’un eserleri, bu durumun günümüze ulaşan en belirgin örnekleridir

Günümüzde gözümüzde canlanan ihtişamlı taçlar, Helenistik krallar için pek geçerli değildir. Özellikle Klasik Yunan’ın düşünce mirasıyla birleşen bu semboller, Roma dünyasına da aktarılmıştır.

Bir bölgenin tanınmaması, bilimsel görünürlük açısından bir eksikliktir ama kültürel mirası koruma açısından bir şanstır. Konuralp’in geleneksel Türk evleri ve antik kalıntıları bu nedenle Anadolu’nun birçok daha ünlü kentinden daha bakir bir halde 20. yüzyıla taşınabilmiştir.

Kimliksizleşme, kentsel mekanın tarihsel süreklilikten kopmasıdır. Modern kentleşme, özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren hızla artan nüfus, sanayileşme ve küreselleşmenin etkisiyle şehirleri “evrensel bir şablona” indirgeme eğilimine girmiştir. Bu süreçte, yerel kültürlerin, geleneksel mimarinin ve toplumsal hafızanın mekanda bıraktığı izler giderek silikleşmiş, kentler birbirine benzeyen kimliksiz alanlara dönüşmeye başlamıştır.

Türk mimarlığının 20. yüzyıldaki en önemli temsilcilerinden biri olan Turgut Cansever (1921–2009), yalnızca bir mimar değil aynı zamanda sanat tarihçisi, şehir plancısı ve düşünürdü. Onun mimarlık anlayışı, Batı modernizminin biçimci ve işlevselci yaklaşımlarını sorgularken; Osmanlı-Türk evinin mekânsal düzeni, İslam estetiği ve Anadolu şehir dokusu üzerine inşa edilmiştir. Cansever’in mimarlığı, teknik bir uğraşın ötesinde “ahlakî bir sorumluluk” ve “Allah’a kulluk” olarak t

Konuralp’in tarihi peyzajı, Roma dönemine ait tiyatro, su yapıları ve mozaiklerle; Osmanlı dönemine ait sokak dokusu, camiler ve geleneksel ahşap evlerle çok katmanlı bir kültürel süreklilik göstermektedir. Bu bütüncül peyzajın korunmasında yalnızca kamusal anıt eserler değil, özel mülkiyette bulunan sivil mimarlık örnekleri de hayati bir rol oynamaktadır.