Kısaca DRAMA TRAGEDYA KOMEDİ nedir?
- Zerrin Avan
- 17 Oca
- 3 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 19 Oca
Yazan: Zerrin Avan, Sanat Tarihçisi
"Trajedi" ve "tragedya" terimleri aynı anlama gelir ve genellikle birbirinin yerine kullanılır. Her iki terim de, kökeni Antik Yunan’a dayanan ve ciddi, genellikle kahramanın talihsiz bir sonla karşılaştığı bir tiyatro türünü ifade eder. Ancak, kullanım alanları ve tercih edilen bağlamlara göre küçük farklar olabilir.
“Tragedya”: Daha çok Antik Yunan tiyatrosu bağlamında kullanılır. Yunan dilindeki “tragos” (keçi) ve “ode” (şarkı) kelimelerinden türemiştir ve ilk başta Dionysos festivallerindeki tiyatro gösterilerini ifade eder. Aeschylus'un "Oresteia" üçlemesi, Sophocles'in "Oedipus Rex" ve Euripides'in "Medea" gibi eserleri, antik Yunan trajedisinin en bilinen örnekleridir.
“Trajedi”: Türkçeye Fransızca kökenli “tragédie” kelimesinden geçmiştir ve genellikle modern tiyatroda, edebiyatta ve günlük dilde trajik olayları veya durumları anlatmak için kullanılır.
Her iki terim de teknik olarak doğru ve eş anlamlıdır. Ancak, “tragedya” genellikle edebiyat ve tarihsel bağlamlarda, “trajedi” ise daha genel ve günlük kullanımda tercih edilir. Bu yüzden bağlama göre hangisinin daha uygun olduğunu seçmek önemlidir.
DRAMA
Şiirsel Bir Kompozisyon
Drama, Antik Yunan düşüncesinin temel özelliklerini yenilikçi bir biçimde birleştiren ve estetik bir anlatım aracı olarak öne çıkan bir türdür. Retorik, diyalektik ve etik değerlerin bir araya geldiği bu tür, kökeninde mitolojik öykülerden türetilmiş bir şiirsel kompozisyon olarak karşımıza çıkar. İlk olarak dini ritüellerle ilişkilendirilen drama, Dionysos (Bacchus) şenliklerinde ortaya çıkmıştır. Bu ritüellerde, sunak etrafında dans eden bir aktörün mitolojik öyküleri canlandırdığı bölümler, bir koro tarafından kaside şeklinde icra edilen ilahilerle harmanlanmıştır. Söz konusu etkinlikte, keçi kılığına giren satirlerin yer aldığı ve keçilerin kurban edildiği bir bağlamda dini ve teatral unsurlar bir araya gelmiştir.
Drama, kökeni itibarıyla ölçülü ve ritmik bir yapıya sahip olan şiirsel bir formdur. Antik Yunan’da tragedya ve komedya türlerinde yazılan eserler, metinsel düzenlemeleri ve estetik kurgularıyla bu şiirsel yapıyı yansıtır. Ancak modern dönemde drama, şiirsel bir form taşımasa dahi, duygu yoğunluğu ve anlam derinliği ile öne çıkar. Bugün, drama hem düz yazı hem de şiirsel biçimlerde icra edilebilir; ancak tarihsel temelleri incelendiğinde bu türün, estetik bir yapı içerisinde şiirsel bir geleneğe dayandığı görülmektedir.
Bu bağlamda drama, Antik Yunan kültürünün ritüelistik ve mitolojik kökenleriyle şekillenmiş, edebiyat, felsefe ve dini pratiklerin bir kesişim noktası olarak önemini korumuştur.
TRAGEDYA
"Trajedi" kelimesi Yunanca "tragoidia" kelimesinden gelir. "Tragos" (keçi) ve "oide" (şarkı) kelimelerinin birleşiminden oluşur. Dionysos şenliklerinde yapılan tiyatro gösterilerinden türemiştir. Trajediler, insanın kaderi, tanrılarla ilişkisi ve ahlaki sorumlulukları gibi derin konuları ele alırdı. Tragedyada bir trajik kahraman ve ona eşlik eden bir koro yer alır. Bu kahraman genellikle üstün niteliklere sahip olsa da bir “trajik hata” (hamartia) yapar ve bu hata kahramanın düşüşüne neden olur. Dolayısıyla "Kader", tragedyalarda güçlü bir temadır. Kahramanların kaderden kaçamaması ve tanrılarla olan ilişkileri önemli bir yer tutar.
Bu tür oyunlar, halkı duygusal olarak etkiler ve yaşamın zorlukları karşısında bir tür manevi arınma sağlardı.
KOMEDİ
Komedi terimi, performansın daha şakacı ve hiciv niteliğinde olduğu bazı şölenlerde ortaya çıktı. Komedi, Yunanca "ko'me" köyü ve "oide" (şarkı) - köy şarkısı kelimelerinden türemiştir.
Bir tür bağ bozumu festivali olan Kırsal ya da Küçük Dionysia, Attika’nın çeşitli köylerinde Poseideon ayında kutlanır ve yerel yöneticiler olan demarchlar tarafından yönetilirdi. Bu, muhtemelen en eski Dionysos festivali olup, yüksek düzeyde neşe ve özgürlükle icra edilirdi. Festival sırasında köleler dahi tam bir özgürlüğe sahip olur ve çıkardıkları gürültülü şenlik sesleri neredeyse dayanılmaz bir hal alırdı. Komedi sanatının kökeni, bu festival sırasında köylülerin arabalar üzerinde dolaşıp çevredeki insanlara şaka yapması ve onları alaya almasıyla ilişkilendirilir. Peiraieus’taki Dionysia festivali ve diğer Attika köylerindeki festivaller de Küçük Dionysia kapsamına girer.
Yazan: Zerrin Avan
Comments