Drama

Yazan: Zerrin Avan

Roma Tiyatrosu

Sanatsal ve kültürel yönlerinin altyapısını incelediğim Konuralp Antik Kent'in, Dionysos kültü ile yakından ilişkili olduğu arkeolojik verilerle desteklenmektedir. Bu yazıda, adanmışların sosyal etkinliği; drama ile trajedinin kökenine değineceğim.

DRAMA TRAGEDYA KOMEDİ

---

Yunan düşüncesinin önde gelen özelliklerini yeni bir biçimde birleştiren tür, şiirsel bir kompozisyon olan dramadır. Retorik, diyalektik ve etik ruhun birliği... Drama ilk olarak dini bayramlarda sunak etrafında dans eden bir aktörün anlattığı mitolojik öykülerden bazı bölümlerin karıştırılmasıyla yaratıldı; Bunu, bir koro tarafından kaside şeklinde söylenen Dionysos (Bacchus) şöleninde buluyoruz. Bu ziyafette keçiler kurban edilirdi ve katılımcılar keçi kılığına girmiş satirlerdi. "Tragos" (keçi) ve "oide" (şarkı) kelimelerinin birleşiminden oluşur. "Trajedi" kelimesi Yunanca "tragoidia" kelimesinden gelir.

Komedi terimi, performansın daha şakacı ve hiciv niteliğinde olduğu bazı şölenlerde ortaya çıktı. Komedi, Yunanca "ko'me" köyü ve "oide" (şarkı) - köy şarkısı kelimelerinden türemiştir.

"Trajedi" ve "tragedya" terimleri aynı anlama gelir ve genellikle birbirinin yerine kullanılır. Aeschylus'un "Oresteia" üçlemesi, Sophocles'in "Oedipus Rex" ve Euripides'in "Medea" gibi eserleri, antik Yunan trajedisinin en bilinen örnekleridir.

Diyaloğun Gelişimi ve Aeschylus

Dramada diyaloğun ilk tohumunu mitolojik efsaneleri anlatan kişide buluruz. Aeschylus, MÖ. 500 yılında ikinci bir oyuncuyu sahneye çıkararak diyaloğun seyirci üzerindeki etkisini görmüş ve dolayısıyla koronun sınırlılığının farkına varmıştır. Diyalogun öneminin artmasıyla birlikte anlatıcıya soru ve açıklamalarla eşlik eden koronun zaman zaman katılımı da gelişmesinde etkili olmuştur. MÖ. 535 yılında Thespis tarafından ortaya atılmış ve ilk temelleri öğrencisi Phryn'icus tarafından atılmıştır.

Aeschylus ayrıca daha etkileyici maskeler ve sahne ekipmanları kullanarak dramaya katkıda bulundu.

Antik Yunan tiyatrosunda drama, MÖ. 550 ile MÖ. 250 yılları arasında önemli bir gelişim göstermiştir. Trajedi türü, elimizdeki yazılı kaynaklara göre, MÖ 6. yüzyılın sonlarında ortaya çıkarken, komedi türü MÖ 5.yüzyılda tragedyaya karşı alternatif olarak evrimleşmiştir.

Trajedi, eski Yunan'da ortaya çıkan ve başta Aeschylus, Sophocles ve Euripides gibi yazarlar tarafından yazılan oyunlarla gelişen bir tiyatro türüdür. Trajediler genellikle insanın kaderi, tanrılarla olan ilişkileri, ahlaki ve etik ikilemler, ve kahramanların düşüşü gibi temaları işler. Trajedinin amacı, izleyicide "katharsis" adı verilen bir duygusal arınma yaratmaktır. Bu, izleyicinin trajik olaylar karşısında korku ve acıma hisleriyle dolup, sonunda bu duygulardan arınması anlamına gelir.

Eski lirik şiir, trajedi ortaya çıktığında büyük ölçüde sona erdi. Mitolojik destandaki olay örgüsü, dramanın diyaloğu ile birleştikçe lirik şiir, koro şarkısına dönüştü. Dinleyicilerin çok okuyucuların az olduğu bir ortamda, şiirin eyleme geçirilmesine ihtiyaç fazlaydı, dolayısıyla şiir; gösteri ve müzikle desteklendi. Sonuçta dinsel bir geleneğin görkemiyle kutsanarak festival niteliği kazanarak, eğitimli sanatçılar görev aldı ve dramatik şairler çoğaldı.

Eski Yunan trajedisi ise, Batı edebiyatında önemli bir etki bırakmış ve sonraki dönemlerde Shakespeare gibi yazarlar tarafından yeniden yorumlanarak devam ettirilmiştir.

Trajedi, "dithyrambic gazelinin gelişimi, yeni ve dönemin mükemmel tamamlamasıydı.