Dünden Bugüne Konuralp'e Verilen İsimler
- Zerrin Avan
- 19 Haz 2024
- 4 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 4 gün önce
Yazan: Zerrin Avan
Bu yazıda, Konuralp’in tarihsel süreç içerisinde aldığı isimler ve bu isimlerin arkasındaki anlamlar ele alınacaktır. Bölge, tarih boyunca farklı medeniyetlerin etkisi altında kalmış ve bu medeniyetlerin kültürel, siyasi ve sosyal etkileri doğrultusunda çeşitli adlarla anılmıştır.
Konuralp’e MÖ 8. ve 6. yüzyıllar arasında ilk yerleşen topluluklar, Yunan kolonileri olmuştur. Yunanistan’dan yeni bir şehir kurma amacıyla yola çıkan kolonistler, bölgeye yerleşerek buraya "Hypios" ve “Keiros” adını vermişlerdir. İlk yerleşimlerin başlamasıyla birlikte bölge, aynı zamanda çeşitli işgallere de maruz kalmıştır.
Türkiye / Batı karadeniz / Düzce / Konuralp
Görsel: Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi, III Cilt, s.67
Yunan Kolonileri ve Megaralılar
Konuralp'te ilk yerleşimin Megaralılar tarafından yapıldığı da söylenmektedir ancak Megaralılar ile Yunan kolonileri kavramları birbiriyle ilişkili olsa da tam olarak aynı şey değildir.
Megara kenti sakinleri, özellikle MÖ. 8. ve 7. yüzyıllarda önemli bir kolonizasyon faaliyetinde bulunmuş ve birçok koloni kurmuştur. Yunan koloni yerleşimleri, Antik Yunan şehir devletleri (Megara, Korint, Atina) tarafından kurulan ve ticaret, nüfus artışı, siyasi anlaşmazlıklar gibi nedenlerle anayurtlarından uzak yerlerde kurulmuş yerleşimlerdir.
Megaralıların kurduğu koloniler, genel olarak Yunan kolonileri olarak adlandırılan daha geniş bir kategorinin parçasıdır. Megaralıların kurduğu koloniler, Megara şehrine özgüdür. Örneğin, Byzantion (günümüzde İstanbul) ve Chalkedon (günümüzde Kadıköy), Megaralılar tarafından kurulmuştur. Bu nedenle, tüm Yunan kolonileri Megaralılara ait değildir, ancak Megaralıların kurduğu koloniler, Yunan kolonileri kapsamına girer.
Koloniler genellikle anavatanlarıyla siyasi bağımsızlıklarını korudular, ancak kendi yasalarını ve yönetim biçimlerini geliştirdiler. ( İlgili Yazı : Yunan Kolonileri)
Konuralp'in İsimleri
Cierus (Kieros ya da Keiros)
İsim türü: coğrafi ad
Kieros
Dönem : Yunan / Dor kolonileri (MÖ 9. -6.yüzyıllar)
Konuralp’in bilinen en eski adı Kieros (Cierus) olarak kaydedilmiştir. Antik kaynaklarda adı geçen bu yerleşimde, Sangarios (Sakarya) Nehri yakınlarında konumlanan bir Yunan / Dor kolonisinin yaşadığı aktarılır.
Kieros (daha sonra Prusias ad Hypium adını almıştır), sıklıkla benzer ad taşıyan diğer kentlerle karıştırılmaktadır. Özellikle:
Prusias ad Mare (Kios) – günümüzde Gemlik civarında, Propontis (Marmara Denizi) kıyısında,
Prusa ad Olympum (Bursa) – Uludağ eteklerinde kurulu olan kent,
ile farklıdır. Konuralp’teki Kieros (Prusias ad Hypium), bu iki kentten bağımsız, kendine özgü tarihi ve coğrafi bağlamı olan bir yerleşimdir.
Herakleialı Memnon tarafından, MÖ. 279 yılında Prusias’ın, önceki ismi olan Cierus (Kieros) adıyla, Herakleia’ya bağlı bir koloni kenti olduğu bilgisi aktarılmaktadır; (PHOTIUS Bibliothèque'den alıntı)
-Herakleialılar, büyük paralar harcayarak Cierus, Tius ve Thyn bölgesini geri aldılar, ancak Amastris'i (diğer şehirlerle birlikte ellerinden alınmış olan) geri almayı başaramadılar. Yine de savaşarak ve para teklif ederek çok çabaladılar.- (Memnon. BIBLIOTHÈQUE DE PHOTIUS. Histoire d'Héraclée.) / BUrada bahsi geçen Tius: Karadeniz kıyısında, Filyos (Zonguldak) yakınlarında bir antik kenttir. Thyn bölgesi: Marmara Denizi’nin doğusu ile Karadeniz’in batı kıyıları arasında, özellikle Sakarya’dan Karadeniz kıyılarına kadar olan bölgedir.
-Yetenekli ve girişimci bir prens olan Bithynia Kralı Prusias, Herakleis'lere birçok haksızlık yaptıktan sonra Cieros'u onlardan aldı ve ona kendi adından Prusias adını verdi; sonra onları tekrar Tios'tan aldı, böylece denizin ötesinde hiçbir şeyleri kalmamıştı. Bu şiddetle yetinmeyip bütün kuvvetleriyle Herakleia (Héraclée)'yı kuşattı. Çok sayıda insanı kaybeden kuşatılmışlar, zor durumdaydılar ve teslim olmayı düşünürken bir kaza onları kurtardı. Prusias saldırıyı sürdürürken surdan atılan büyük bir taş kalçasını parçaladı; yaralanmasının ona yaşattığı acı bu girişimden vazgeçmesine neden oldu. Zorlanmadan ve kavga etmeden eyaletlerine döndüğü kampa götürülmesi gerekiyordu. Bu kazadan beri Boiteux adını taşıyordu ve aslında öyleydi ama birkaç yıl sonra öldü.- (Memnon. BIBLIOTHÈQUE DE PHOTIUS. Histoire d'Héraclée.)
-Cotta kamptan ayrıldı ve Heraklea'yı kuşatma niyetiyle yaklaşmak için yürüdü; ama önce, yakınlardan geçen bir nehrin adından dolayı eski adı Cieros olan, daha sonra onu Herakleis'lerden alan Bithynia Kralı Prusias'ın adından Prusias olarak adlandırılan bir kasaba olan Prusiades'e gitmek istedi.- (Memnon. BIBLIOTHÈQUE DE PHOTIUS. Histoire d'Héraclée.)
Prusias ad Hypium
İsim türü: coğrafi ad
Prusias ad Hypium MÖ. 183
Dönem : Helenistik Yunan, Roma Cumhuriyeti (MÖ 330-MÖ 30)
Prusias ad Hypium : MÖ. 183'de Bitinya Kralı I. Prusias, Kieros'u kuşatmasıyla birlikte kentin eski adını değiştirerek, kendi adıyla Prusias ad Hypium olarak hakimiyetini ilan etmiş. "Prusias" ismi, kralın adından gelmekte olup, "Hypium" ise antik dönemde bölgede akan Hypios Nehri'ne (günümüzdeki adıyla Melen Çayı) atıfta bulunmaktadır. Kurulmasında ve gelişmesinde Hypios Nehri'nin hem tarım ve ticaret hem de isim (Prusias ad Hypium) olmada "Nehir Kenarındaki Prusias" etkili olduğu yadsınamaz.
Bu dönem, bölgenin önemli bir yerleşim yeri ve ticaret merkezi olarak öne çıktığı bir zaman dilimidir. Roma İmparatorluğu'nun egemenliği altına giren Prusias ad Hypium, Roma döneminde de önemini korumuştur. Bizans İmparatorluğu döneminde ise bölgede Hristiyanlık yayılmış; piskoposluk listesine girerek konsilde temsil edilmiş, bölge hatırı sayılır ölçüde dini bir merkez haline gelmiştir. Bu dönemde, adı büyük ölçüde korunmuş, ancak Bizans etkisiyle bazı yerel isimler ve ünvanlar eklenmiştir.
Üskübü
İsim türü: coğrafi ad
Üskübü - 1856 (resmi)
Dönem : Osmanlı Beyliği (14.yüzyıl)
Üskübü : 1323'de Osman Gazi (d.1258)'nin ve oğlu Orhan Gazi'nin alplerinden Konur Alp Gazi tarafından fethedilen kent, Üskübü adıyla anılmaya başlanmış ve kayıtlara geçmiştir.
Görsel : Herbert Adams Gibbons - The Foundation of The Ottoman Empire, s.32
Osman Gazi 1290'dan 1300'e kadar geçen on yıl boyunca Bizanslılarla temasa geçene kadar sınırlarını genişletti.
Osmanlı İmparatorluğu’nun fetihleri sonucunda bölge Osmanlı topraklarına katılmış ve adı Üskübü - Üskübi (Osmanlı Türkçesi) olarak değiştirilmiştir. Bu isim, Osmanlı döneminde sıkça kullanılan ve kökeni Osmanlı Türkçesi'ne dayanan bir isimdir. Üskübü, Osmanlı döneminde de stratejik ve ekonomik önemini sürdürmüş, aynı zamanda bölgedeki sosyal ve kültürel yaşamda önemli bir rol oynamıştır.
Yine Süheyl Ünver, aynı adlı eserinde, İstanbul'da bir Üskübi mahallesinden bahseder;
• NALINLI DEDE :
Ayrıca bakınız : Nalıncı Mimi-Dede.
Üsküplü'de bir Nalınlı-Dede'den söz ediliyor . Üskübi mahallesi Ayasofya Meydanı'ndan Erdebili tekyesine giden yolun tam karşısında Soğuk Çeşme surunu izleyen Eski Babı Humayun'a giden yolun sağındadır. (A.Süheyl Ünver - İstanbul'un Mutlu Askerleri ve Şehit Olanlar, s.91)
Konuralp
İsim türü: coğrafi ad
Konuralp - 1960
Dönem : Osmanlı Beyliği (14.yüzyıl)
Konuralp : Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla birlikte, bölgenin adı 1960’larda Konuralp olarak değiştirilmiştir. Bu isim, Osmanlı’nın kuruluş döneminde önemli bir figür olan Konur Alp Bey'e atıfta bulunmaktadır. Konur Alp, Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Gazi’nin silah arkadaşlarından biridir ve Batı Karadeniz Bölgesi'nin fethinde önemli rol oynamıştır. Bu isim değişikliği, Türkiye Cumhuriyeti’nin tarihî ve kültürel mirasını yaşatma çabalarının bir parçası olarak değerlendirilebilir.
Sonuç
Konuralp'in tarih boyunca aldığı isimler, bölgenin farklı medeniyetler ve kültürler tarafından nasıl şekillendirildiğini göstermektedir. Antik dönemde Kieros, Roma ve Bizans dönemlerinde Prusias ad Hypium adını koruyan bölge, Osmanlı döneminde Üskübü adıyla anılmış ve modern Türkiye Cumhuriyeti döneminde Konuralp adını almıştır. Bu isimler, bölgenin zengin tarihî geçmişini ve kültürel çeşitliliğini yansıtmaktadır. Konuralp, bu isimler aracılığıyla geçmişten günümüze uzanan bir köprü oluşturarak, tarihî mirasını ve kültürel kimliğini korumaktadır.
Yorumlar